Medeniyeti Değiştiren 10 Çin İcadı

Medeniiyeti değiştiren Çin icatları, fikirlerin Uzak Doğu’yu aşarak küresel mirasın bir parçası haline geldiği bir hikayedir. Kağıt, pusula, barut ve matbaa – sadece buzdağının görünen kısmı. Bu keşifler ticareti, bilimi, kültürü, savaşı ve günlük yaşamı değiştirmiştir. Bugün, kitaplar, haritalar, navigasyon, porselen tabaklar veya para olmadan bir dünyayı hayal etmek zor; ve bunların hepsi Çin’den gelmiştir.

• Tarih: M.S. 105, Han Hanedanlığı.

• Yazar: Cai Lun.

• Anlam: Kağıt, bambu levhalar ve ipekten daha ucuz ve kullanışlı çıktı.

• Gerçek: IV. yüzyıla kadar kağıt Asya’ya yayıldı ve Arap dünyası aracılığıyla Avrupa’ya ulaştı.

• Tarih: XI. yüzyıl, Song Hanedanlığı.

• Yazar: Bi Sheng.

• Özellik: Seramik harfler yeniden düzenlenerek yeni sayfalar oluşturulabiliyordu.

• Etkisi: Kitapların yayılması okuryazarlık seviyesini artırdı ve bilgilere erişimi kolaylaştırdı.

• Tarih: IX. yüzyıl, Tang Hanedanlığı.

• Kökeni: Simyacılar ölümsüzlük iksiri arıyordu ve tesadüfen kükürt, nitrat ve kömür karışımını buldular.

• Anlam: Öncelikle havai fişekler için, daha sonra silahlar için kullanıldı. XIII. yüzyıla gelindiğinde barut Avrupa’da kullanılmaktaydı.

• Tarih: M.Ö. III. yüzyıl – ilk prototipler; kitlesel kullanım – X. yüzyıl.

• Gerçek: Ö initiallystinlik ile kehanet ve Feng Shui mimarisinde kullanıldı.

• Anlam: Uzak deniz seferlerine ve küresel coğrafi keşiflere olanak sağladı.

• Tarih: M.Ö. 3000 civarı.

• Gerçek: Üretim sırrı neredeyse 2000 yıl boyunca ölüm cezası tehdidi altında saklı tutuldu.

• Etkisi: İpek, Çin ile Avrupa arasında ticari yolu oluşturdu.

• Tarih: VII–VIII. yüzyıl, Tang Hanedanlığı.

• Anlam: Dayanıklı, hafif ve güzel malzeme ihraç nesnesi haline geldi.

• Gerçek: XVII. yüzyılda porselen, Çin’in dış ticaret hacminin %30’unu oluşturuyordu.

• Tarih: X. yüzyıl, Song Hanedanlığı.

• İsim: “Jiaozi”.

• Gerçek: Bunlar dünyanın ilk devlet banknotlarıydı, modern paraların öncüsüdür.

• Tarih: M.S. 132.

• Yazar: bilim insanı Zhang Heng.

• Gerçek: Alet, yüzlerce kilometre uzaktaki depremleri tespit edebiliyordu.

• Anlam: Doğal olayların izlenmesinin ilk örneği.

• Tarih: demir pulluk – M.Ö. III. yüzyıl; el arabası – M.S. I. yüzyıl.

• Gerçek: Verimlilik %30–40 arttı.

• Anlam: Gıda üretimindeki artış, nüfusu 60 milyondan 100 milyona çıkardı.

• Tarih: M.Ö. III–II. yüzyıl.

• Gerçek: Çinliler, Avrupa’dan çok daha önce güneş-ay takvimini ve ondalıklı sayıları kullanmışlardır.

• Anlam: Bu, tarım, bayramlar ve astronomik gözlemleri yönetmeye yardımcı oldu.

• Kağıt ve matbaa dünyaya kitaplar ve eğitim verdi.

• Pusula coğrafi keşiflerin yolunu açtı.

• Barut askeri stratejiyi ve güç dengesini değiştirdi.

• İpek ve porselen dünya ticaretini şekillendirdi.

• Kağıt paralar finansal sistemin temelini attı.

• Sismograf ve takvim bilimi geliştirdi ve doğal olayları tahmin etmeye yardımcı oldu.

Bu icatlar sadece Çin’i değiştirmekle kalmadı, aynı zamanda modern medeniyetin temelini oluşturdu.

Çin’in ‘Dört Büyük İcadı’ nedir?
Bunlar kağıt, matbaa, barut ve pusula – tüm dünyayı büyük ölçüde etkilemiş önemli keşiflerdir.

Çin’in ilk kağıt paraları çıkardığı doğru mu?
Evet, ilk banknotlar X. yüzyılda çıktı; Avrupa’da ise kağıt paralar XVII. yüzyılda kullanılmaya başlandı.

Neden Çin’de matbaanın icadı Avrupa’daki kadar etkili olmadı?
Çin yazısı binlerce karakter içerdiğinden, harflerin kullanımını zorlaştırıyordu. Avrupa’da ise 26 harflik alfabetanın toplu basım için daha kullanışlı olduğu görüldü.

Bugün hangi Çin icatlarını kullanıyoruz?
Kağıt, pusula, barut, porselen, kağıt paralar – bunlar sadece en bilinenler. Ayrıca, evlerde şemsiyeler, kibritler ve hatta Çin’de icat edilen oyunlar da bulunmaktadır.

İpek Yolu icatların yayılmasına nasıl yardımcı oldu?
Bu yol aracılığıyla Avrupa’ya kağıt, pusula, barut, ipek ve porselen ulaştı ve böylece Doğu ile Batı arasında kültürel alışverişin ana kanalı oldu.